دسته: کتاب

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم‌، نوشتن ناداستان، روایت و جُستار که بر پایه مستندات است، طی سال‌های اخیر بیش از گذشته مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است، این سبک نوشتار که در سال‌های گذشته بیشتر به حوادث دفاع مقدس می‌پرداخت، حالا شاخه‌های متنوع‌تری پیدا کرده است.

شاخه مستندنگاری به باور کارشناسان در سال‌های اخیر از رشد کمی و کیفی برخوردار بوده است،‌ با وجود اینکه رشد کیفی در آثار این حوزه حائز اهمیت است،‌ کارشناسان و البته داوران دوره‌های مختلف جوایز ادبی در این بخش آسیب‌هایی را نیز شناسایی کرده‌اند‌، از جمله اینکه ورود  برخی نویسندگان نو قلم از سر دغدغه شخصی در عین اینکه ارزشمند است،‌ اما فقر تخصصص، دانش و آگاهی کافی درباره اصول مستندنگاری را نیز نشان می‌دهد.

آشنا نبودن نویسندگان این عرصه با روش‌های پژوهش اجتماعی،‌ ضعف در ساختارهای ادبی، فقر نظریات پژوهشی و … از جمله نواقصی است که برای آثار حوزه مستند برشمرده می‌شود.

جایزه ادبی جلال آل احمد که در هفدهمین دوره خود،‌ 749اثر در حوزه مستند‌نگاری را مورد ارزیابی قرار داده است، فردا با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان می‌دهد،‌ بخش مستند‌نگاری از جمله بخش‌های این جایزه است که هر سال برگزیده‌ای را معرفی کرده است،‌ در این گزارش به معرفی آثار راه‌یافته به مرحله نهایی این جایزه پرداخته‌ایم.

 در بخش مستندنگاری این دوره جایزه جلال‌، 7 اثر به مرحله نهایی رسیده اند که عبارتند از

آن شب در دوحه: سفرنامه تحلیلی از حضور تیم ملی در جام جهانی قطر» نوشته محمدحسن یادگاری از انتشارات سوره مهر:

«آن شب در دوحه» سفرنامه تحلیلی از حضور تیم ملی در جام جهانی قطر است که توسط محمدحسن یادگاری پژوهشگر فوتبال به رشته تحریر درآمده است. یادگاری از فوتبال دوستان حرفه‌ای و جز افرادی است که برای تماشای مسابقات جام جهانی 2022 به قطر سفر کرده است. او در طی این سفر مشاهدات و تحلیل‌های عینی خود را در قالب سفرنامه به نگارش درآورده که در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.

«آن شب در دوحه» با مقدمه زندگی به روایت فوتبال و در پنج فصل شامل «بازی آغاز شده»، «به جام جهانی قطر خوش آمدید»، «همه پسران ملکه علیه ما»، «سیمرغ علیه اژدها»، «دیوانه‌سازها علیه ترسو» و «قطر، آن‌جا و بازگشت دوباره»، تجربه‌ای از جامعه و فوتبال ملی ایران را در جام‌جهانی قطر به نمایش می‌گذارد. کتاب روایتی است جامعه‌شناسانه با رویکرد مطالعات فرهنگی که به شناخت پدیده اجتماعی فوتبال در ارتباط با دو مفهوم قدرت و مقاومت در زندگی روزمره جامعه ایران می‌پردازد.

به گفته یادگاری این کتاب صرفا یک سفرنامه نیست بلکه روایتی تحلیلی از مشاهدات و حواشی یک سفر است که می تواند مخاطبانی از طیف نوجوان تا بزرگسال را دربرگیرد. پاورقی‌های کتاب به صورت دقیق توصیفگر اصطلاحات و توضیحات بیشتر نویسنده از متن است. نگارنده این سفرنامه، بر اساس «آن شب در دوحه» مستندی با نام «محرمانه دوحه» نیز ساخته که چندی پیش به نمایش درآمده است.

«ابهام طبس»: رمزگشایی از جعبه سیاه تهاجم نظامی آمریکا» نوشته شاداب عسگری از انتشارات ایران

«ابهام طبس» کتابی‌ است در حوزه گفتمان انقلاب و تاریخ‌نگاری‌ تحلیلی که به عملیات طبس و شکست آمریکایی‌ها در خاک ایران می‌پردازد. طی چند دهۀ گذشته مطالب بسیاری در مورد چگونگی انجام یا شکست این عملیات مطرح، مصاحبه‌های متعددی انجام و تحلیل‌های بسیاری ارائه شده که به‌گفته نویسنده «ابهام طبس» بیشترشان، فقط بر یک یا چند وجه محدودِ مرتبط با این ماجرا متمرکز بوده و این موضوع هرگز به صورتی کلان و جامع‌نگر مورد بررسی قرار نگرفته است. نویسنده کتاب در صفحات آغازین، پرسشی مطرح می‌کند و می‌نویسد: «آیا بعد از گذشت بیش از چهل سال از وقوع این عملیات نظامی، زمان آن فرا نرسیده تا ناگفته‌های باقی‌ماندۀ این عملیات بیان شود و ابهامات طرح شده رفع شوند؟» و پاسخ به همین پرسش است که منتج به تهیه و تدوین کتابی می‌شود که ضمن بررسی سویه‌ها و دلایل پیش از این عملیات و گریزی به سال‌های منتهی به انقلاب، اسناد حمله نظامی آمریکا به ایران را روایت و واکاوی می‌کند.

اسنادی دست اول که می‌‌تواند چشم‌اندازی ویژه و منحصر‌به‌فرد از تاریخ انقلاب ایران ارائه دهد.

«از سرگذشت؛ یادداشت‌های دوره دکتری» نوشته علیرضا رعیت حسن آبادی از نشر خاموش

این کتاب مجموعه‌ای از یادداشت‌های نویسنده به عنوان یکی از دانشجویان دکتری دانشگاهیان ایران است؛ کسی که در فاصلۀ مهر 1391 تا آذر 1395 دورۀ روزانۀ دکتری خود را در دانشگاه فردوسی مشهد و در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی گذرانده است؛ دوره‌ای که ابتدای آن تحت تأثیر سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد بود و نشانه‌های این سیاست‌ها و نمونه‌هایی از آن در خاطرات این کتاب مشاهده می‌شود و با تغییر دولت در سال 1392 ادامۀ آن با حوادث متعددی همراه بوده است.

نویسنده در نوشتن خاطرات ملاحظه هیچ چیزی را نکرده است و در گفتن حقیقت و واقعیت کاملاً صادق و بی‌محابا بوده و اهل خودسانسوری و چاپلوسی هم نبوده است. مطالب هر روز در انتهای روز ثبت شده‌اند و گاه نیز مطالب یادداشت شده و درنهایت دو ـ سه روز بعد در اینجا آورده شده‌اند.

«خاک کارخانه؛ پارچه‌های ناتمام چیت‌سازی بهشهر و سرگذشت آخرین کارگران» نوشته شیوا خادمی از نشر اطراف:

خاک کارخانه کتابی است از جنس مستندنگاری و تاریخ شفاهی. شیوا خادمی، عکاس و نویسنده‌ این کتاب، با حال‌و‌هوایی عاطفی و در جست‌وجوی ریشه‌‌هایش، عکاسی و گفت‌وگو با همکاران سالخورده‌ مادربزرگش ــ عزیزجون که در دهه‌ 1320 کارگر کارخانه‌ چیت‌سازی بهشهر بوده را آغاز می‌کند. اما خیلی زود می‌فهمد این گفت‌و‌گوهای به‌ظاهر ساده چیزی بیشتر از خاطره‌گویی مردمانی است که هنوز سرسختانه به محیط کار قدیمی‌شان عشق می‌ورزند. به‌مرور، از دل این خاطرات کاری، کلیت و فضایی شکل می‌گیرد و مضمون‌هایی سر بر می‌آورند که نه تنها در تحلیل و ارزیابی تاریخ و مسیر کسب‌وکار در ایران به کار می‌آیند، بلکه تصویری از پیوند تنگاتنگِ فضای کار، هویت شهر و مناسبات اجتماعی مردم شهر پیشِ چشم‌مان می‌گذارند.

 خاک کارخانه قصه‌ یک صنعت است و روایت دنیای کار، اما از زبان روایت‌گرانی که همیشه در حاشیه‌ بوده‌اند و قصه‌هایشان در ثبت سرگذشت کسب‌و‌کارها در ایران کمتر به حساب آمده است. نگاهی است از درون و از منظر منابع انسانی خُرد و خاموش و نه از سمت رده‌‌های رسمی و بالا. ثبت تجربه‌های ناشنیده‌ترین حلقه‌های زنجیره‌ کار در ایران. روایت کارگران بومی یا مهاجری که روزگاری زندگی‌شان با صدای سوت کارخانه‌ی چیت‌سازی بهشهر تنظیم می‌شده است. آشپز و معلم اکابر و زنان بافنده و ریسنده‌ای که قوت زانوها و دست‌هاشان را در تار و پود پارچه‌ها تنیده‌اند و مردانی که شبانه‌روز دستگاه‌ها را سرپا نگه داشته‌اند؛ مردمانی که در تاریخ کار ایران کمتر دیده می‌شوند.    

«غلامرضا غلامرضا را کشت: روایتی از بودن و نبودن غلامرضا تختی» نوشته مهدی میرمحمدی از نشر چشمه

کتاب غلامرضا، غلامرضا را کشت نوشته مهدی میرمحمدی در نشر چشمه به چاپ رسیده است. این کتاب دربارهٔ غلامرضا تختی و روایتی از بودن و نبودن اوست. زندگی و مرگ غلامرضا تختی همیشه در سایه‌ای از ابهام بوده است. دلایل مرگ او را برخی خودکشی و برخی قتل دانسته‌اند و کسی نتوانسته هیچ کدام از این دلایل را کاملاً رد یا اثبات کند. مهدی میرمحمدی برای نزدیک‌شدن به پاسخ برخی از این پرسش‌ها دست به نگارش کتاب غلامرضا، غلامرضا را کشت زده است.

میرمحمدی روزنامه‌نگار، نمایشنامه‌نویس و منتقد ایرانی است که در این کتاب به بررسی زندگی غلامرضا تختی و علت مرگ او پرداخته است. غلامرضا تختی نه‌تنها برای دستاوردهای ورزشی بلکه به خاطر شخصیت اخلاقی و احترامی که برای مخالفان خود قائل بود، بسیار محبوب است. او نمادی از فروتنی، شجاعت و انسان‌دوستی در میان مردم ایران است و یکی از اسطوره‌های ورزش کشتی و شخصیت محبوب ملی به‌شمار می‌رود.

مرگ تختی همواره موضوع بحث‌ها و گمانه‌زنی‌های فراوانی بوده است. برخی از نظریات حکایت از خودکشی او دارند، در حالی که دیگران بر این باورند که مرگ او نتیجه دخالت‌های سیاسی بوده است. مهدی میرمحمدی، با استفاده از پژوهش‌های تاریخی و شواهد موجود، به بررسی زندگی شخصی و حرفه‌ای تختی می‌پردازد و سعی می‌کند پرده از ابهامات مربوط به مرگ او بردارد. او تلاش کرده است در کتاب «غلامرضا، غلامرضا را کشت» همه چیز مستند و کامل باشد و عکس و اطلاعاتی از چشمش دور نمانده باشد.

به علت نگاه انتقادی و تحلیلی نویسنده به تاریخ معاصر ایران، کتاب غلامرضا، غلامرضا را کشت از نقطه‌نظر ادبی و فرهنگی نیز قابل توجه است. میرمحمدی با نگارش این کتاب، علاوه‌بر روایت زندگی یک قهرمان ملی، به نقش فرهنگ، سیاست و اجتماع بر زندگی افراد یک جامعه می‌پردازد.

«ماه تمام؛ سرگذشت‌نامه معلم بسیجی شهید محمد ابراهیم همت» نوشته گلعلی بابایی از انتشارات بیست و هفت بعثت:

«ماه تمام» یک اثر مستندِ توصیفی ـ روایی است که بازه‌ای بیست و هشت ساله، یعنی از بدو تولد تا شهادت و حتی بعد از شهادت شهید همت را در بر می‌گیرد.

بابایی در این کتاب از 40 عنوان کتاب و نشریات، از صدها ساعت کاست‌های دیداری و شنیداری اعم از مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، وقایع‌نگاری لحظه به لحظه توسط راویان لشکر 27 موسوم به «با فرماندهی» و جلسات توجیهی شهید همت با کادرهای لشکر طی دوران بیست ماهه فرماندهی او بهره برده است،‌ هم‌چنین مصاحبه‌ با اقوام، دوستان و همرزمان شهید همت‌، یادداشت‌ها و مدارک شخصی شهید از جمله دیگر منابع مورد استفاده بابایی بوده است.

بابایی در این کتاب تلاش کرده تا از همت قهرمان نسازد،‌ در عین حال تلاش کرده تا وجه واقعی شخصیت شهید همت و تمامی آن خصلت‌های انسانی برخاسته از روحیات شهید همت را برای مخاطب به تصویر بکشد. او سه وجه «انسانیتِ در اوج»، «اقتدار کم‌نظیر» و «مظلومیت بی‌مانند» شخصیت شهید همت را پیش چشم مخاطب ترسیم کرده است،‌ به باور بابایی، اقتدار این بزرگوار در کنار مظلومیت‌های فراوانی است که در طول دوران فرماندهی‌اش بر لشکر متحمل آن‌ها شد، همتی را که ما در نبردهای فتح‌المبین و الی بیت‌المقدس در کنار حاج احمد متوسلیان می‌بینیم، با همت تنها و غریبی که در عملیات رمضان خونِ دل می‌خورد، خیلی تفاوت دارد. چه اینکه همتِ فرمانده سپاه 11 قدر در نبردهای عاشورایی والفجر مقدماتی و والفجر-1 با همتی که در برهه اواخر بهار تا پایان آذر 1362 و در بحبوحه درگیری‌هایش با عناصر اطلاعات ـ عملیات و تیپ ابوذر لشکرش می‌بینیم، بسیار تفاوت دارد.

«میاندار: خاطرات شفاهی حسن عبدالله‌زاده، فرمانده تیپ یگان مخصوص نیروی قدس و فرمانده عملیات قرارگاه شرق سوریه» نوشته مسعود امیرخانی از انتشارات خط مقدم

کتاب «میاندار» شامل خاطرات شفاهی شهید حسن عبدالله‌زاده، فرمانده تیپ یگان مخصوص نیروی قدس و فرمانده عملیات قرارگاه شرق سوریه است. شهید حسن عبدالله‌زاده با نام جهادی حمزه، فرزند سردار احمد عبدالله‌زاده؛ سال 1365 به دنیا آمد و در آخرین اعزام به سوریه در 13 خرداد 1400 به شهادت رسید. از او سه فرزند به یادگار مانده است.

 خاطرات جذابِ راوی (شهید) و همچنین قلم روانِ نویسنده، کتاب میاندار را به کتابی خوشخوان و جذاب تبدیل کرده است. میاندار از خاطرات کودکی شهید حسن عبدالله زاده شروع می‌شود و به شهادت او در سوریه می‌رسد. خواننده‌ی میاندار می‌تواند شخصیت شهید را به خوبی بشناسد، با زندگی‌اش همراه شود و با او همذات‌پنداری کند و همچنین اطلاعاتی از جنگ در سوریه به دست بیاورد. علاوه بر خاطرات دقیقی که از زندگی شهید در کتاب وجود دارد و روایتِ روانِ کتاب؛ خواندن میاندار؛ می‌تواند لحظات شیرینی را برای خواننده‌اش فراهم کند؛ لحظاتی که او کتاب را ورق می‌زند و از خواندن خاطراتی شیرین و آشنایی با شخصیتی متفاوت و جذاب حظ ببرد و لبخندی بر لبش بنشیند. کتاب با لحن و ادبیات شهید که به قول خودش به زبان داش‌مشتی تهرانی حرف می‌زند؛ و بدور از خودسانسوری یا شعار روایت شده است؛ این ویژگی‌ها و همچنین شوخ‌طبعی و شیطنت‌ها یا به قول خود شهید شرارت‌های او، در کنار اخلاص و شجاعت و عشق به امام حسین (ع)؛ شخصیت حسن عبدالله‌زاده را دوست‌داشتنی و کتاب «میاندار» را خواندنی کرده است.

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد فردا برگزیدگان خود را در بخش‌های داستان بلند و رمان‌، داستان کوتاه،‌ نقد ادبی و مستند‌نگاری معرفی می‌کند؛ هم‌چنین بنا به گفته مسعود کوثری دبیرعلمی این دوره جایزه برگزیده بخش ویژه این دوره نیز از حوزه ویراستاری خواهد بود.

اما هفدهمین دوره جایزه جلال یک تفاوت دیگر با دوره‌های پیشین نیز دارد و آن تجلیل از تلاش‌های سردار «گلعلی بابایی» نویسنده پرکار حوزه دفاع مقدس و مستند‌نگاری سال‌های اخیر ادبیات ایران است.

قرار است در این مراسم مستند «از دیار حبیب» که شرحی است از فعالیت‌های این نویسنده توانمند و خوش‌ذوق حوزه تاریخ شفاهی و مستند‌نگاری نیز به نمایش گذاشته شود.

گلعلی بابایی، متولد سال 1339در روستای برار از توابع شهرستان چالوس و از جمله رزمندگان دفاع مقدس است که پس از پایان جنگ، رسالت خود را به عنوان نویسنده و با ثبت و ضبط خاطرات و تجلی بخشیدن به صحنه‌های حماسی دفاع مقدس دنبال کرده است. از وی کتاب های بسیاری از جمله: «ضربت متقابل»، «همپای صاعقه»، «ققنوس فاتح»، «کالک های خاکی»، «نقطه رهایی»، «غوغای غبار»، «غربت هور»، «از الوند تا قراویز» و «حکایت مردان مرد» منتشر شده است.

در میان همه راویان سال‌های دفاع مقدس که در چند دهه اخیر خوش درخشیدند و تلاش کردند تا شمه‌ای از این گنج عظیم را به مردم این سرزمین معرفی کنند،‌ نام برخی برجسته‌تر است،‌  گلعلی بابایی از جمله راویان برجسته دفاع مقدس است. به تعبیر بسیاری کمتر کسی مانند بابایی وجود دارد که هم محقق خوبی باشد و هم نویسنده‌ای خوش‌قلم.

بابایی در سال‌های اخیر با فعالیت در حوزه تالیف و انتشار مجموعه «بیست‌ و هفت در بیست‌ و هفت»کارنامه عملیاتی لشکر 27 بعثت سپاه محمد رسول‌الله تهران‌، تلاش داشته تا به ساخت فرماندهانش در دفاع مقدس ادای دین داشته و در راستای شناساندن چهره واقعی این فرماندهان به مخاطبان امروز تلاش کند.

بابایی علاقه قابل توجهی به فرماندهانش در دوران دفاع مقدس علی‌الخصوص فرمانده شهیدش شهید محمدابراهیم همت دارد،‌ او در سال‌های ابتدایی دهه 90 با کتاب «ماه همراه بچه‌هاست» تلاش کرد تا در این ادای دین گامی بردارد. که این تلاش او با استقبال مخاطبان نیز مواجه شد و «ماه همراه بچه‌هاست» یکی از آثار موفق این حوزه شناخته شد.

بابایی 12 سال پس از انتشار «ماه همراه بچه‌هاست» با کتاب تازه‌ای درباره شهید همت به بازار کتاب آمده است،‌ «ماه تمام» را نیز درباره این شهید منتشر کرد،‌ کتابی که حالا در هفدهمین دوره جایزه جلال نامزد بخش مستند‌نگاری نیز شده است،‌ باید دید بابایی جایزه این بخش را نیز با خود به خانه خواهد برد؟

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دیدار اخیر جمعی از بانوان کشور با رهبر انقلاب در میلاد حضرت زهرا(س) یک میهمان متفاوت داشت. میهمانی از ضاحیه لبنان، منطقه‌ای که با وجود بمباران‌های پیاپی رژیم صهیونیستی، زانو نزد. سرزمین سروهای استوار و خاکی که به خون شهدا و شهید سیدحسن نصرالله متبرک است.

بانو عایده سرور، مادر شهیدان علی عباس و محمدعلی عباس، متولد 1971 است. داستان زندگی او نمونه‌ای است از زندگی مادران لبنانی که بی‌واهمه از های و هوی صهیونیست‌ها، در مکتب مقاومت فرزندان خود را پرورش می‌دهند. ام‌وهب‌هایی که اسرائیل را به زانو درآورده و جهانیان را محو تماشای صبر و استقامت خود کرده‌اند. داستان زندگی او اخیراً در کتابی با عنوان «عایده» به قلم محبوبه سادات رضوی‌نیا نوشته و از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است. اگرچه چند دهه از تشکیل جبهه مقاومت می‌گذرد، اما این کتاب جزو معدود آثاری است که به معرفی شهدای جبهه مقاومت در لبنان و در نگاهی کلی به معرفی یک سبک زندگی می‌پردازد. این اثر روایت زندگی شهید 17 ساله لبنانی، شهید «علی عباس اسماعیل» و مادر اوست. 

تولد «عایده» در بازار کتاب ایران، تولد مبارکی است تا مخاطب فارسی‌زبان فراتر از اخبار خشک این روزها، لبنان را به نظاره بنشیند و از زوایای مختلف به کشور سروهای ایستاده بنگرد.

انتخاب‌های سخت «عایده»

محور اصلی کتاب، روایت عایده است؛ روایت انتخاب‌های این زن بر سر دو راهی‌های مهم زندگی. عایده زنی مستقل است، این را می‌توان از استقلال فکر و انتخاب او برخلاف اعتقادات خانواده‌اش فهمید؛ آنجا که قدم گذاشتن در راه مقاومت و همراهی با حزب‌الله را علی‌رغم اما و اگرهای قوم و خویش، انتخاب می‌کند. او در مصاحبه‌ای در این‌باره گفته است: هنگامی که همسرم به خواستگاری من آمد، اولین چیزی که به او گفتم این بود که نمی‌خواهم با یک شخص عادی ازدواج کنم، بلکه می‌خواهم با یکی از جوانان مقاومت اسلامی ازدواج کنم. می‌خواستم فرزندانم مقاوم و یار و یاور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف باشند.

خواستگاران زیادی قبل از همسرم آمدند که آن‌ها را رد می‌کردم. خانواده‌ام می‌گفتند چرا؟ چون در مقاومت نیست؟ پدرم می‌پرسید که تو یک مجاهد می‌خواهی؟ می‌گفتم بله. مادرم هم می‌گفت که نه! مجاهد شهید می‌شود و تو هنوز کم‌سن‌وسال هستی. من می‌گفتم اگر مجاهد نباشد من او را اصلا نمی‌خواهم. لذا از ابتدا به همسرم گفتم که من تو را می‌پذیرم چون مجاهد هستی.

آخرین وداع

عایده پای انتخاب‌های خود می‌ایستد و برای آن هزینه می‌دهد. این را هم می‌توان از لحظات پایانی حیات دنیوی فرزندش «علی» فهمید، آنجا که پس از دعای مادر در حرم امام رضا(ع) در حالی که در محاصره داعش بود، به شهادت رسید و عایده استوار، خبر شهادت فرزندش را به همسرش داد: می‌گفت مادر من تشنه‌ام. به او می‌گفتم که من به وضعیت تو غبطه می‌خورم. گفت غبطه می‌خوری که تشنه‌ام؟ گفتم غبطه می‌خورم که اگر در این وضعیت و در این هوای گرم تشنه به شهادت رسیدی، تو و علی اکبر فرزند امام حسینعلیه‌السلام شبیه هم خواهید بود و امام حسین(ع) را مواسات خواهی کرد. خوشا به‌حال تو پسرم علی.

رضوی‌نیا برای ثبت خاطرات عایده زمان زیادی را صرف کرد؛ بخشی از مصاحبه‌های کتاب در مشهد و بخش دیگر در لبنان گرفته شد. در نهایت کتاب، معرف شخصیت زنی است که می‌توان آن را نماینده‌ای از زنان جنوب لبنان و ای بسا، زنان مناطقی دانست که برای استقلال خود، مقاومت کردند. 

  رضوی‌نیا در گفت‌وگو با تسنیم، درباره وجوه متمایز شخصیت عایده گفت: شخصیت عایده از چند وجه قابل تأمل است؛ نخست آنکه او از کودکی یک دختر شجاع، مقاوم و جسور بود و این جسارت را می‌توان در انتخاب‌های مختلف زندگی عایده مشاهده کرد. مسیر زندگی عایده پر از گزینش‌های بزرگ است و او در تمام این مراحل، این صفات را به خوبی نشان می‌دهد.

او ادامه داد: نکته دیگر، الگو گرفتن از کسانی است که به عنوان رهبر یا پیشوای دینی مطرح بوده‌اند. خیلی خوب می‌شود از کودکی عایده این تأثیرپذیری را از آدم‌هایی که خود شخصیت مقاوم و شجاعی داشتند، مشاهده کرد. از جمله این شخصیت‌ها، امام خمینی(ره) و امام موسی صدر هستند که بر زندگی عایده و باورهای او تأثیرگذار بوده‌اند. او برای اینکه در زندگی چگونه انتخاب کند و چطور راهی را که انتخاب کرده، بپیماید تا به مقصد برسد، از این بزرگان الگو گرفته است.

«عایده» یک متن نیست، یک مسیر است

به گفته رضوی‌نیا؛ البته مطالب مطلب مهم دیگری هم بود که برایم جذابیت داشتند و می‌خواستم مخاطب با آنها رو به رو شود، به همین دلیل «عایده» کتابی نیست که صرفاً درباره یک مادر شهید نوشته شده باشد. عایده همچنین می‌خواهد اطلاعاتی درباره روز و روزگار لبنان به ما ارائه بدهد؛ از جغرافیا، فرهنگ و آداب و رسوم و دین و مذهبش گرفته تا جنگ‌هایی که لبنان در سال‌های مختلف با آن مواجه بوده است؛ از جنگ‌های داخلی، جنگ با اسرائیل و داعش و … .

رضوی‌نیا «عایده» را معرف یک سبک خاص و پرچالشی از زندگی معرفی و اضافه کرد: کتاب ضمناً به این موضوع می‌پردازد که چرا حزب‌الله شکل گرفت و چطور رشد کرد؟ از جمله شهدای آن چه کسانی هستند؟ جز اینها کتاب عایده تنها بازگو کننده یک روایت نیست، سبک خاص و پرچالشی از زندگی را هم نشان می‌دهد، سبک زندگی مادری که قهرمان است و قهرمان تربیت می‌کند و شهیدپرور است. اصلاً شاید بهتر باشد که بگویم «عایده» یک متن نیست، یک مسیر است؛ مسیر انتخاب‌های انسان صالح آخرالزمانی و تلاش و دغدغه‌اش برای رسیدن به عاقبتی سراسر خیر و برکت و نور. همان انسان منتظر و محبوب خدا.

قصه آشنایی عایده با امام موسی صدر 

لبنان همیشه برای ما ایرانی‌ها با چند مسئله پیوند خورده است. نمی‌شود از لبنان سخن بگوییم و امام موسی صدر در ذهن تک‌تک ما مجسم نشود. تأثیری که او بر زندگی شیعیان این کشور و دیگر اقشار لبنان داشت؛ آن هم در بحبوحه جنگ‌های داخلی و وضعیت اسفبار این کشور. عایده نیز از جمله کسانی است که در پرتو شخصت امام موسی صدر زندگی را جست‌وجو می‌کند و مسیر خود را می‌یابد:کتاب با قصه آشنایی عایده با امام موسی صدر آغاز می‌شود. دایی عایده قصه زندگی امام موسی صدر را برای او تعریف می‌کند و از این می‌گوید که چرا شخصیت امام موسی صدر در قلب و فکر همه دوست داشتنی و محترم است و برای او مراسم سالگرد برگزار می‌کنند. این آشنایی بارقه‌ای می شود در زندگی عایده تا شروع مسیر زندگی خود را با الهام از شخصیت امام موسی صدر نشانه‌گذاری کند.

چرا حزب‌الله تشکیل شد؟

«عایده» از وجه دیگری نیز برای ایرانی‌ها خواندنی است. این روزها که رسانه‌های غربی و برخی از رسانه‌های منطقه‌ای تلاش دارند بر تقابل فرضی و برساخته میان لبنان و حزب‌الله دامن بزنند و بر طبل تفرقه بکوبند، خواندن «عایده» و دیگر کتاب‌های مشابه آن می‌تواند اطلاعات دست اول و محکمی را در اختیار مخاطب قرار دهد. اینکه حزب‌الله در چه شرایطی در لبنان شکل گرفت و چطور توانست آبرو و عزت را به لبنانی‌ها ببخشد، از جمله موضوعاتی است که در خلال روایت‌های عایده می‌توان به آن رسید؛ به‌ویژه آنکه در کتاب نیز به این تقابل‌ها اشاره شده است. رضوی‌نیا در این‌باره گفت:عایده خانواده‌ای دارد که همه عضو حزب‌الله هستند؛ از همسرش(عباس) گرفته تا پسرش (محمدعلی)، دخترش(فاطمه) و عروسش(زینب). این موضوع در کتاب به‌خوبی مطرح شده است. از نزدیکان عایده کسانی هستند که او را به خاطر تمایل به حزب‌الله مورد سرزنش قرار می‌دهند، پرخاش می‌کنند که راه تو حزب‌الله است، چنین است و چنان و او فقط در یک کلام به همه منتقدان پاسخ می‌دهد و می‌گوید اگر حزب‌الله نبود، اسرائیل با چکمه‌هایش روی اجساد همه ما راه می‌رفت.

این نویسنده افزود: این جواب دادن کوتاه و سریع است اما در طول زمان و تعاملاتش با چنین آدم‌هایی با رفتارش عشق به حزب‌الله را هم آرام آرام به آنها انتقال می‌دهد و آگاهی‌بخش است. او می‌داند که این تقابل‌ها طبیعی است و اصلاً زندگی پر است از چنین رویارویی‌هایی و همان‌طور که گفتم از یک جایی به بعد دیگر این نگرش‌های متضاد رنگ می‌بازد و به همراهی تبدیل می‌شود؛ به طوری که ما در کتاب می‌بینیم که وقتی عایده و همسرش با صبوری و استقامت در یاری حزب‌الله هیچ تزلزلی به خود راه نمی دهند، حتی عده‌ای از منتقدان را نیز با خود همراه می‌کنند و به این مسیر می‌آورند.

ارض‌های مقدس بدون مرز

پس از طوفان‌الاقصی و حوادث بعد از آن، مانند شهادت برخی از شخصیت‌های اصلی جبهه مقاومت مانند شهید یحیی سنوار، سیدحسن نصرالله و دیگران، برای بسیاری از ایرانی‌ها محرز شد که شناخت کافی از این بزرگان و جامعه‌ای که در آن زندگی کرده‌اند، ندارند. نکاتی از زندگی این شهدا در این مدت مطرح شد که شنیدن آن برای بسیاری از ایرانی‌ها تازگی داشت. این بی‌اطلاعی یا کم‌اطلاعی در شرایط امروز آن هم پس از سال‌ها تأکید بر مقاومت و اهمیت آن، قابل تأمل است. از این منظر کتاب «عایده» تاحدودی پر کننده این نوع خلأهاست و به نوعی سطرهای نانوشته از جبهه مقاومت را روایت می‌کند. رضوی‌نیا با تأکید بر اینکه «شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل این باشد که تعداد کمی از محققان در این زمینه کار می‌کنند»، ادامه داد: از سوی دیگر، ما در این سال‌ها به مسائلی بیشتر پرداختیم و به همین دلیل کمتر مجال یافتیم تا به دیگر حوزه‌های تخصصی مانند عراق، لبنان و فلسطین بپردازیم و به نوعی می‌توان گفت که از این حوزه‌ها جا ماندیم. به عنوان نمونه، بخش قابل توجهی از بدنه نشر در حوزه ادبیات مقاومت در این سال‌ها مشغول روایت مدافعان حرم و مسئله داعش در سوریه بود؛ به همین دلیل آنطور که باید و شاید نتوانستیم به دیگر جبهه‌ها در ادبیات مقاومت بپردازیم. حالا که با اتفاقات یک سال اخیر خلأها و نقص‌ها تا حدودی قابل دیدن است، می‌شود کارهای بزرگ و بیشتری کرد.

او با تأکید بر اینکه «پرداختن به نقش رهبران دینی و اعتقادی و مجاهد از جمله آنهاست»، اضافه کرد: آگاهی دادن در مورد زمین و نقش آن در هویت اقوامی که دین و اعتقادات مشترک دارند و به نوعی خاورمیانه سرزمین باورهای آنهاست خیلی مهم است. ما اغلب به موضوع انسان در جنگ پرداخته‌ایم. ما فراموش کرده‌ایم که فرهنگ ها و آداب و رسوممان بپردازیم. مثلاً اغلب مردمانمان حتی نمی‌دانیم که همه به یک روش نان می‌پزیم. تأکید باید بر این باشد که ما ارض‌های مقدسی بدون مرز هستیم. در مقابله با داعش چطور یک مدافع ایرانی در جرف‌الصخر عراق خون پاکش می‌ریزد، یا یک رزمنده لبنانی مثل شهید علی اسماعیل در قله‌های قلمون سوریه شهید می‌شود یا یک مجاهد فلسطینی و یمنی و سوری و افغانستانی برای اعتقاداتی مشترک در راه خدا جان می‌دهند؟ پرداختن جغرافیای قلبی می‌تواند در مورد قلمرو جبهه مقاومت شناخت بدهد. آگاهی‌ها ناقص است، اهمیت دادن‌ها کسری دارد و روی دیگر سکه هم همان‌طور که گفتم نبود یا کمبود کسانی است که به طور تخصصی در این حوزه کار کنند.

این نویسنده با بیان اینکه «قوی نوشتن  خوب است، اما پرمایه نوشتن چیز دیگری است»، یادآور شد: ادای احترام به مخاطب است تا جست‌وجوگری او تقویت شود. هم نویسنده و هم خواننده باید اهل بررسی و اکتشاف باشند.

«عایده» پس از دیدار این مادر شهید با رهبر انقلاب و سخنرانی متفاوتش مورد اقبال مخاطبان قرار گرفته و در این مدت کم توانسته برای پنجمین‌بار روانه بازار نشر شود. از سوی دیگر، کتاب در این مدت در میان علاقه‌مندان لبنانی و عراقی نیز مطرح شده است. امید آنکه با ترجمه این اثر که صدایی است از هزاران صدای ناشنیده از زنان جبهه مقاومت و درگیر جنگ‌های پیاپی در این سال‌ها، بتوان ادای دینی کرد به ساحت شهدا و مادران شهدا.

انتهای پیام/