مقدمه
با پیشرفت تکنولوژی در حوزه پزشکی، جراحیهای میکروسکوپی دیسکهای کمری و گردنی به عنوان یکی از موثرترین و کمتهاجمیترین روشهای درمانی برای مشکلات ستون فقرات شناخته شدهاند. این روشها با استفاده از میکروسکوپهای پیشرفته، امکان دسترسی دقیق به ناحیه آسیبدیده را فراهم میکنند و باعث کاهش عوارض، خونریزی و دوره نقاهت میشوند.
در این مقاله، به بررسی اصول جراحی میکروسکوپی دیسکهای کمر و گردن، مزایا، معایب، مراقبتهای پس از عمل و مقایسه آن با روشهای سنتی میپردازیم.
فصل اول: آناتومی و بیماریهای دیسک کمر و گردن
1. ساختار دیسک بین مهرهای
دیسکهای بین مهرهای به عنوان ضربهگیر بین مهرههای ستون فقرات عمل میکنند. هر دیسک از دو بخش تشکیل شده است:
- آنولوس فیبروزوس (حلقه خارجی سخت)
- نوکلئوس پالپوزوس (هسته نرم و ژلهای)
2. شایعترین مشکلات دیسکهای کمری و گردنی
- فتق دیسک (هرنیاسیون دیسک): خروج هسته دیسک از محل طبیعی خود و فشار بر اعصاب مجاور
- تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis): کاهش فضای کانال نخاعی و فشار بر نخاع
- دژنراسیون دیسک (Degenerative Disc Disease): تحلیل رفتن دیسک بر اثر افزایش سن
- لغزش مهره (اسپوندیلولیستزیس): جابجایی مهرهها نسبت به یکدیگر
فصل دوم: جراحی میکروسکوپی دیسکهای کمری و گردنی
1. تفاوت جراحی میکروسکوپی با روشهای سنتی
در گذشته، جراحیهای ستون فقرات به صورت باز (Open Surgery) انجام میشد که نیاز به برشهای بزرگ و آسیب بیشتر به بافتهای عضلانی داشت. اما امروزه، جراحی میکروسکوپی (Microsurgery) با مزایای زیر جایگزین روشهای قدیمی شده است:
| مقایسه جراحی میکروسکوپی و جراحی باز |
|—————————————–|———————————|
| برش کوچک (کمتر از 2 سانتیمتر) | برش بزرگ (5-10 سانتیمتر) |
| کمترین آسیب به عضلات | آسیب گسترده به بافتهای نرم |
| خونریزی بسیار کم | خونریزی بیشتر |
| بستری کوتاهمدت (1-2 روز) | بستری طولانیتر (3-5 روز) |
| عود کمتر بیماری | احتمال بالاتر عود |
2. انواع جراحیهای میکروسکوپی دیسک
الف) میکرودیسککتومی (Microdiscectomy)
- کاربرد: درمان فتق دیسک کمری یا گردنی
- روش کار: با استفاده از میکروسکوپ، بخش بیرونزده دیسک که روی عصب فشار وارد میکند، خارج میشود.
ب) جراحی دیسک گردن با میکروسکوپ (ACDF)
- کاربرد: درمان فتق دیسک گردنی همراه با فیوژن مهرهها
- روش کار: دیسک آسیبدیده خارج شده و با یک ایمپلنت جایگزین میشود.
ج) لامینکتومی میکروسکوپی (Microscopic Laminectomy)
- کاربرد: درمان تنگی کانال نخاعی
- روش کار: بخشی از لامینا (قوس مهره) برداشته میشود تا فشار از روی نخاع کم شود.
فصل سوم: مزایا و معایب جراحی میکروسکوپی
1. مزایا
- دقت بالا (به دلیل بزرگنمایی میکروسکوپ)
- کاهش درد پس از عمل
- ریکاوری سریعتر (بازگشت به کار در عرض 2-4 هفته)
- کاهش خطر عفونت و اسکار جراحی
2. معایب و محدودیتها
- نیاز به تجهیزات پیشرفته و جراح ماهر
- هزینه بالاتر نسبت به روشهای معمولی
- در موارد بسیار شدید (مانند پارگی کامل دیسک) ممکن است روشهای دیگری مانند فیوژن لازم باشد.
فصل چهارم: مراقبتهای پس از جراحی میکروسکوپی دیسک
1. مراقبتهای اولیه (هفته اول)
- استراحت نسبی و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
- استفاده از کمربند یا گردنبند طبی در صورت نیاز
- مصرف مسکنهای تجویز شده توسط پزشک
2. فیزیوتراپی و توانبخشی
- شروع تمرینات سبک پس از 2 هفته
- تقویت عضلات اطراف ستون فقرات برای جلوگیری از عود
3. زمان بازگشت به فعالیتهای روزمره
- کارهای سبک: 1-2 هفته
- رانندگی: 2-3 هفته
- ورزش و فعالیتهای سنگین: 6-8 هفته
نتیجهگیری
جراحیهای میکروسکوپی دیسکهای کمری و گردنی، تحول بزرگی در درمان بیماریهای ستون فقرات ایجاد کردهاند. با کمترین تهاجم، بالاترین دقت و سریعترین بهبودی، این روشها به عنوان گزینهای ایدهآل برای بیماران مبتلا به فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی شناخته میشوند.